|
|
در گذشته نوشتهها روى پوست حیوانات نوشته مىشد، بعدها کاغذهاى دستساز ساخته شدند. |
|
|
سطح کاغذهاى دستساز کاملاً صاف و بدون خدشه نیست و تاروپود آن نیز کاملاً بههم پیوسته نیست. براى رفع خدشه و استقامت کاغذ و آمادگى براى مرحلهٔ بعدی، کد مهُرهزنى است، باید کاغذ را با مواد و شیوههاى مختلف آهار زد. از جمله آهار با گل ختمی، با شیرهٔ گندم، با سریشم، با اسپرزه، با تخم خیاز، با نشاسته را مىتوان نام برد. |
|
براى داشتن درخشش در کاغذهاى طلایی، باید قبل از نقاشى آن را آهار زد. یک روش سفیدهٔ تخممرغ است که با زاج دقیق شده باشد که با قلم موى پهن و ظریفى بر روى کاغذ مىمالند. سپس آنرا با صدف مىمالند تا خوب براق شود. |
|
|
نوعى تزئین بر روى کاغذ است. براى اینکار مقدارى صمغ را با شیوۀ خاصى روى کاغذ مىپاشیدند و سپس ورقههاى نازک طلا را به آن مىچسباندند. تکههاى طلا روى صفحه درخشش خاصى مىیافت. از این کاغذ در حواشى کتب و اوراق گرانبها استفاده مىشد. |
|
کاغذ رزفشان نیز شیوهٔ دیگرى در تزئین کاغذ بود. در این روش ابتدا روى کاغذ مقدارى نشاسته با صمغ مىمالیدند و سپس ذرات زر را روى کاغذ مىپاشیدند و از آن براى کتب نفیس و یا حواشى مرقعات و اوراق نفیس استفاده مىکردند. |
|
|
کاغذ ابری، نوعى کاغذ تزئینى است که از دورهٔ تیمورى به بعد در ایران رایج گردید. ابرىهاى همدان و کشمیر معروف بوده است. |
|
ساخت این کاغذ را از اختراعات و ابداعات ایرانیان ساکن هند دانستهاند و گفتهاند که اختراع میرمحمد طاهر بوده است که این شخص در عهد شاه طهماسب به هند سفر کرد و طریقهٔ ساخت آن را یافت. کهنترین سندى که دربارهٔ کاغذهاى ابرى موجود است، سرگذشت شهابالدین مروارید بیانى کرمانى (۸۸۴ تا ۹۰۶ هـ.ق.) است که نوشتهآند او سازنده افشان، غبار و رنگآمیزى ابرى کاغذ بوده است و اسناد دیگرى نیز دربارهٔ این کاغذ موجود است. |
|
کاغذ ابرى که کاغذ سایهدار نیز گفته شده از قرن پانزدهم هجرى براى حاشیهٔ صفحات کتابها، درون جلد کتابها و گاه خود صفحات بهکار مىرفته است. خطاطان از این کاغذ براى خوشنویسى استفاده مىکردهاند. امروزه روشهاى ابرى کردن را تنها عدهٔ اندکى مىدانند. اما شکل سادهتر آن که 'نقش بر آب' گفته مىشود، امروزه رواج بیشترى دارد. |
|
|
کاغذ سمرقندى از معروفترین و مرغوبترین کاغذهاى مورد مصرف در سدههاى میانى دوران اسلامى است که در شهر سمرقند ساخته مىشد. این کاغذ جزء اولین کاغذهاى ساخته شده در جهان اسلام بود که در قرن دوم هجرى مسلمانان به کمک کاغذسازان چینى اولین کارگاه ساخت آن را در سمرقند برپا کردند و از این شهر به سایر بلاد اسلامى راه یافت. این کاغذ به کاغذ چینی، هندى و خراسانى نیز معروف بوده است. |
|
|
خان بالیغ کاغذ بسیار مرغوبى است که در شهر پکن (خان بالیغ) ساخته مىشد. جنس کاغذ بسیارى از کتب و اوراق خطى نفیس ایران از این کاغذ است. |
|
|
شامى نوعى کاغذ سفید و بسیار شفاف و لطیف بوده که منسوب به شهر شام مىباشد. |